Πέμπτη 12 Απριλίου 2012

Πέτρες, ασβέστης σοβάς: Παραδοσιακά σπίτια στην Πάρο

Όσα θέλετε να μάθετε για την Κυκλαδίτικη Αρχιτεκτονική, με κείμενα και εικόνες φτιαγμένα από εντεκάχρονους μαθητές σε ρόλο ερευνητή.
























Διαβάστε περισσότερα

Οργανώνοντας το αναλυτικό πρόγραμμα ώστε να ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντα των κοριτσιών.

Την δεκαετία του 80 στον Αγγλοσαξωνικό χώρο είχε γίνει μια διευρυμένη προσπάθεια για να προσελκυστούν στις φυσικές επιστήμες γυναίκες ερευνήτριες που ως τότε έδειχνα να απωθούντια από αυτόν τον επιστημονικό χώρο. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας εντάσσεται το άρθρο της Barbara Smail με τον τίτλο "Οργανώνοντας τα αναλυτικά προγράμματα ώστε να ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα των κοριτσιών". Το έχω μεταφράσει για να το χρησιμοποιήσω σε επιμορφώσεις εκπαιδευτικών. Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον γιατί έχει έντονα πρακτικό προσανατολισμό, ενώ ταυτόχρονα σημειώνει βασικές πτυχές της καταγεγραμμένης διαφοράς ανάμεσα στα φύλα, που ακόμα, τρεις δεκαετίες μετά, δεν φαίνεται καθόλου να έχει συζητηθεί επαρκώς στην Ελλάδα, παρόλο το γεγονός ότι τα νέα εγχειρίδια για τις φυσικές επιστήμες, έχουν σαφώς λάβει υπόψη τους κάποιες από τις παρατηρήσεις που έχουν κάνει οι Αγγλο - Αμερικανίδες ερευνήτριες.



Οργανώνοντας το αναλυτικό πρόγραμμα ώστε να ανταποκρίνεται στα  ενδιαφέροντα των κοριτσιών.



Οι βασικοί στόχοι της εκπαίδευσης στις φυσικές επιστήμες ανάμεσα στα 11 και στα 16 ορίζονται από το Science Secondary Curriculum Review (SSCR,1983 ). Αν αυτοί σι στόχοι μεταφραστούν σε επίπεδο σχολικών πρακτικών, θα επιτύχουν να απαλείψουν μέρος της ασυμμετρίας που παρατηρείται στις μεγαλύτερες των 16 ετών τάξεις. Η «επιστήμη για όλους» από το πέμπτο έτος της εφαρμογής της θα μεταφέρει τη στιγμή της επιλογής από την νεαρή εφηβεία σε ένα μεταγενέστερο στάδιο, όπου μπορούν να γίνουν πιο ώριμες επιλογές. Η ένταξη στο αναλυτικό πρόγραμμα διατυπώσεων όπως αυτές που ακολουθούν, υποβάλλει ότι το νέο αναλυτικό πρόγραμμα θα πρέπει να δώσει έμφαση στις ανθρώπινες και κοινωνικές πλευρές της επιστήμης.

…Το  SSCR θα εγκαινιάσει παρεμβάσεις που θα δώσουν την δυνατότητα στα σχολεία να προσφέρουν, με κατάλληλα βήματα σε βάθος ενός πενταετούς προγράμματος, κατάλληλες ευκαιρίες για όλους τους μαθητές….

 ώστε να μελετήσουν αυτές τις πλευρές των φυσικών επιστημών που είναι βασικές για την κατανόηση του εαυτού και της προσωπικής υγείας και ευεξίας

….να μελετήσουν αυτές τις θεωρίες που είναι  κρίσιμες για την κατανόηση του ρόλου που παίζουν σι επιστήμες και η τεχνολογία στην μεταβιομηχανική και τεχνολογική εποχή,…

…. να αντιληφθούν ότι σι τεχνολογίες είναι έκφραση της επιθυμίας να κατανοήσουμε και να ελέγξουμε  το περιβάλλον και ότι αλλάζουν ανταποκρινόμενες στις αλλαγές των κοινωνικών αναγκών.

Αυτός ο προσανατολισμός θα πρέπει  να προσελκύσει τα κορίτσια αφού η Ormerod (1981) έχει δείξει ότι τα κορίτσια που έχουν μια θετική εικόνα των αποτελεσμάτων της επιστήμης στο περιβάλλον και στην ανθρώπινη ζωή, τείνουν περισσότερο να επιλέγουν τις φυσικές επιστήμες. Για τα αγόρια δεν φαίνεται να υπάρχει σχέση ανάμεσα σε τέτοιες προτιμησιακές οπτικές και την επιλογή της φυσικής και της χημείας, αν και η αντίληψη της πρακτικής αξίας της επιστήμης για το άτομο συνδέεται σημαντικά με την επιλογή των φυσικών επιστημών από τα αγόρια, αλλά όχι από τα κορίτσια. Έτσι, τα κορίτσια που επιλέγουν φυσικές επιστήμες μπορεί να έχουν αλτρουιστικά κίνητρα, ενώ για τα αγόρια, η επιλογή μπορεί να είναι σε μεγάλο βαθμό εργαλειακή, αφού ανοίγει προοπτικές επαγγελματικής σταδιοδρομίας.



Πίνακας 1: Τα πιο αγαπητά Θέματα για κορίτσια και αγόρια 11ετών.


ΚΟΡΙΤΣΙΑ
%
*
ΑΓΟΡΙΑ
%
*
1
Ποια φαγητά είναι
ωφέλιμα
73
56
Πώς δουλεύουν οι μηχανές των
αυτοκινήτων
78
30
2
Πως μεγαλώνουν τα παιδιά
70
52
Οι υπολογιστές
73
47
3
Τα μάτια μας και πως
βλέπουμε
65
51
Τα ηφαίστεια και οι σεισμοί
71
48
4
Πως δημιουργείται το
ουράνιο τόξο
63
47
Τα αστέρια και οι πλανήτες
71
46
5
Πως γίνεται ένα ρεκόρ
63
60
Πως δουλεύουν οι μηχανές
67
26
6
Μικρόβια και ασθένειες
60
36
Πως δουλεύουν τα ραδιόφωνα
66
31
7
Τα ζώα στη ζούγκλα
60
60
Η πυρηνική ενέργεια
64
25
8
Τα αυτιά μας και πως
ακούμε
58
41
Οξέα και χημικά
63
56
9
Πως δουλεύουν οι μυς
μας
58
59
Πως γίνεται μία εγγραφή
60
63
10
Οξέα και χημικά
56
63
Τα ζώα στη ζούγκλα
60
60

* Η δεύτερη στήλη δείχνει τα αντίστοιχα  ποσοστά  για το ίδιο θέμα
 στο άλλο φύλο



Άλλη έρευνα (Bottomley και Ormerod, 1977) δείχνει ότι στα κορίτσια αρέσει η βιολογία όταν είναι προσανατολισμένη στην φροντίδα (των φυτών και των ζώων), παρά όταν είναι αναλυτική. Υπάρχει  επίσης η υπόθεση (Ebbutt,1981), ότι η επιστήμη που αρέσει στα κορίτσια είναι προσανατολισμένη αισθητικά και έχει ένα παραγόμενο προϊόν, όπως π.χ. η απόσταξη φυτικών αρωμάτων, η χρωματογραφία και η κατασκευή κρυστάλλων, ενώ για τα αγόρια επιστήμη σημαίνει να φτιάχνεις νόμους από την παρατήρηση στοιχείων, ηλεκτρικών κυκλωμάτων, την πίεση του αέρα, κ.λ.π.

Όταν  ζητήθηκε από τα παιδιά που πήραν μέρος στο πρόγραμμα «Κορίτσια στην Επιστήμη και Τεχνολογία» να υποδείξουν το ειδικότερο ενδιαφέρον τους για συγκεκριμένα θέματα των φυσικών επιστημών, παρατηρήθηκαν αξιοσημείωτες διαφορές ανάλογα με το φύλο τους, όπως φαίνεται στον πίνακα 1. Η υπερβολική έμφαση στο ανθρώπινο σώμα και στις μηχανές για τα αγόρια, είναι εμφανής. Βέβαια‚ πολλά αγόρια ενδιαφέρονται επίσης για την ανθρώπινη βιολογία. Τα οξέα και τα χημικά, το πώς γίνεται μία εγγραφή και τα ζώα στη ζούγκλα, είναι εξίσου ενδιαφέροντα και για τα δύο φύλα. Το ενδιαφέρον των κοριτσιών για το ουράνιο τόξο, συνδέεται με την ιδέα ότι. η αισθητική είναι μέρος της επιστήμης των κοριτσιών ( Ebbutt, 1981 ), ενώ το ενδιαφέρον των αγοριών για τα ηφαίστεια, τα αστέρια, τους πλανήτες και την πυρηνική ενέργεια, υποδεικνύει ενδιαφέρον για τις μεγάλες και ισχυρές δυνάμεις.

Προσωπικότητα και ενδιαφέρον για τις επιστήμες

Ένα πρόσφατο βιβλίο της Carol Gilligan ( 1982 ) για την ανάπτυξη των ηθικών αξιών στα κορίτσια και στα αγόρια συγκεντρώνει κάποιες ιδέες για την ανδρική και γυναικεία προσωπικότητα και ανάπτυξη των ρόλων, που είναι σχετικές με τον έμφυλο διαχωρισμό στα επιστημονικά ενδιαφέροντα. Η  Chodorow ( 1974 ) υποστηρίζει από μια ψυχαναλυτιιιή οπτική ότι, αφού οι γυναίκες είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνες για την φροντίδα των παιδιών, η πρώιμη εμπειρία της εξατομίκευσης και των σχέσεών διαφορετική για τα κορίτσια και για τα αγόρια. Αυτό σημαίνει ότι τα κορίτσια αναπτύσσονται από την νεαρή ηλικία με μια τάση για συναισθηματική κατανόηση βασισμένη στον πρωταρχικό καθορισμό του εαυτού. Η ανάπτυξη των αγοριών απαιτεί έναν πιο πλήρη διαχωρισμό από την μητέρα και έτσι η ανδρική προσωπικότητα ορίζει τον εαυτό της λιγότερο σε σχέση με άλλους ανθρώπους απ’ ότι η γυναικεία. Η Gilligan επανεξετάζοντας διάφορες έρευνες στο πρίσμα της υπόθεσης της  Chodorow (1974)  υποστηρίζει ότι η ψυχολογία στο παρελθόν έχει ερμηνεύσει αυτή την έλλειψη διαχωρισμού στις γυναίκες ως μειονεκτικότητα, ενώ αν εξετασθεί με την οπτική της ανθρώπινης συνύπαρξης. αντιπροσωπεύει έναν εξίσου σημαντικό και σε ορισμένες περιπτώσεις ανώτερο τρόπο για να βλέπεις τον κόσμο.

Η  Lever (1976) μελέτησε την οργάνωση και τις δραστηριότητες των δραστηριοτήτων παιχνιδιού σε 181 παιδιά ηλικίας 10 ως 11 ετών. Κατέγραψε τεράστιες διαφορές φύλου στη συμπεριφορά. Τα αγόρια παίζουν σε μεγαλύτερες και πιο ποικίλες ηλικιακά ομάδες. Παίζουν πιο ανταγωνιστικά παιχνίδια από τα κορίτσια και δεν διακόπτουν το παιχνίδι αν προκύψει καυγάς. Αναπτύσσουν ένα σύνθετο σύστημα κανόνων για να χειριστούν την κατάσταση. Τα κορίτσια απ’ την άλλη πλευρά, παίζουν σε μικρές ομάδες με φίλες της ίδιας ηλικίας. Διαφωνίες προκύπτουν σπανιότερα απ’ ότι στ’ αγόρια, αλλά όταν προκύψουν, το παιχνίδι σταματά. Ο Πιαζέ (1968) επίσης παρατήρησε ότι τα αγόρια γοητεύονται από τον νομικό χειρισμό των κανόνων και την ανάπτυξη δίκαιων διαδικασιών για την ‘εκδίκαση’ των συγκρούσεων. Τα κορίτσια, παρατήρησε ο Πιαζέ έχουν μια πιο πραγματιστική στάση απέναντι στους κανόνες, «θεωρώντας τους κανόνες καλούς στο βαθμό που διευκολύνουν το παιχνίδι». Τα κορίτσια είναι πιο ανεκτικά απέναντι στους κανόνες, πιο πρόθυμα να κάνουν εξαιρέσεις και πιο πρόθυμα να συναινέσουν σε αναπροσαρμογές. Ο Πιαζέ το ερμήνευσε αυτό σαν μια έλλειψη της αίσθησης του νόμου στα κορίτσια. Η Lever επίσης υπονοεί ότι η ευαισθησία των κοριτσιών και η φροντίδα για τα συναισθήματα των άλλων έχει μικρή ‘αγοραστική αξία’ σε μια κοινωνία βασισμένη στην μοντέρνα υλική επιτυχία. Οι παρατηρήσεις της προτείνουν ότι τα κορίτσια εξαρτούν την συνέχιση του παιχνιδιού από την σχέση.

Ο  Kohlberg  (1981) κατέγραψε έξι στάδια στην ηθική ανάπτυξη των παιδιών. Τα στάδια 5 και 6 ορίζονται με όρους ικανότητας στην εφαρμογή γενικευτικών αρχών δικαιοσύνης. Στο στάδιο 4, ο αναπτυσσόμενος ενήλικος είναι ικανός να δει τις σχέσεις ως υποκείμενες στους κανόνες. Ο Kohlberg ανέπτυξε την θεωρία του μελετώντας 84 αγόρια σε μια περίοδο 20 ετών . Όταν η θεωρία του δοκιμάστηκε σε κορίτσια, αυτά εμφανίστηκαν στο στάδιο 3, αφού έτειναν να βλέπουν κάθε πρόβλημα μέσα στο γενικό του πλαίσιο και συνδεδεμένο με τους συγκεκριμένους ανθρώπους που εμπλεκόντουσαν στην κατάσταση, και όχι με αφηρημένο τρόπο. Η Gilligan υποστηρίζει ότι ο Πιαζέ και ο  Kohlberg, εφαρμόζουν την ανδρική αντίληψη της ηθικής ως δικαιοσύνης συνδεδεμένης  με την κατανόηση δικαιωμάτων και κανόνων. Ισχυρίζεται ότι η γυναικεία σύλληψη της ηθικής, αναφερόμενη στην φροντίδα. στηρίζει την ηθική ανάπτυξη στην κατανόηση της ευθύνης απέναντι στις  σχέσεις. Στο σύστημα του Kohlberg οι γυναίκες αποτυγχάνουν να αναπτυχθούν πέραν του σταδίου 3, γιατί δομούν το ηθικό πρόβλημα με διαφορετικό τρόπο απ’ ότι οι άνδρες.

Στην δική της έρευνα με φοιτητές διαπίστωσε ότι σι γυναίκες τείνουν να ορίζουν τους εαυτούς τους με όρους ενός δικτύου σχέσεων. Η θετική τους στάση απέναντι στον εαυτό τους συνδεόταν με την αξιολόγηση της ικανότητάς τους να φροντίζουν. Για τους άνδρες που πήραν μέρος στην έρευνα, σι μεγάλες ιδέες για ξεχωριστή δράση ήταν το μέτρο με το οποίο αξιολογούσαν τους εαυτούς τους και την επιτυχία τους. Ενώ οι γυναίκες έβλεπαν τον κόσμο ως δίκτυα σχέσεων, οι άνδρες τον έβλεπαν με σχέσεις ιεραρχίας.

Χρησιμοποιώντας το μοντέλο του Erikson (1963) της ψυχολογικής ανάπτυξης ως βάση, η Gilligan ισχυρίζεται ότι ενώ για τα αγόρια το χρέος της εφηβείας είναι η διαμόρφωση μιας ταυτότητας ξεχωριστής , για τα κορίτσια είναι η εξασφάλιση εγγύτητας (οικειότητας) στις σχέσεις. Τα αγόρια από την ταυτότητα προχωρούν προς τις σχέσεις και την οικειότητα. Τα κορίτσια γενικά διαμορφώνουν την ταυτότητα. μετά από την οικειότητα. Μπορεί να υποστηριχτεί ότι τα κορίτσια και τα αγόρια μπαίνοντας στην εφηβεία έχουν διαφορετικές ανησυχίες και γι’ αυτό διαφορετικά ενδιαφέροντα στις επιστήμες. Τα αγόρια προσπαθούν να δώσουν νόημα στον κόσμο μέσω των κανόνων και να διαμορφώσουν μιαν ανεξάρτητη ταυτότητα. Ελπίζουν σε μια θέση στην ιεραρχία. Τα κορίτσια εστιάζουν στην ανάπτυξη ενός δικτύου στενών σχέσεων με άλλους ανθρώπους. Ενδιαφέρονται για τον κόσμο μέσω των επιπτώσεών του σ’ αυτές τις σχέσεις και δεν αποκόβουν τα γεγονότα από το πλαίσιο τους τόσο εύκολα.

Με δεδομένη την τόσο μεγάλη διαφορά αγοριών - κοριτσιών στην ηλικία των 11ετών, το να διδάσκεις επιστήμες σ το ίδιο  εργαστήριο και να τις κάνεις εξίσου ενδιαφέρουσες και για τα δύο φύλα, φαίνεται αδύνατο!

Μετατροπές στο αναλυτικό πρόγραμμα.

Από τα ευρήματά μας στην αρχική έρευνα και την εργασία των άλλων που περιγράφηκε  παραπάνω, εμείς στο πρόγραμμα «Κορίτσια στην Επιστήμη και την Τεχνολογία» προτείναμε διάφορες ιδέες για το πώς να κάνουμε την επιστήμη πιο ενδιαφέρουσα για τα κορίτσια. Έχω τυποποιήσει αυτές τις ιδέες στον πίνακα 2.

Αναμφίβολα κάποια κορίτσια απολαμβάνουν την ανάλυση καταστάσεων, εφαρμόζοντας κανόνες και ελέγχοντας μηχανές, όπως και κάποια αγόρια απολαμβάνουν την φροντίδα για τα ζωντανά πλάσματα και εκτιμούν την ομορφιά του κόσμου γύρω τους. Κάθε ζεύγος χαρακτηριστικών αντιπροσωπεύουν τις άκρες μιας κλίμακας και κάθε μεμονωμένο άτομο μπορεί να τοποθετείται σε κάποιο ενδιάμεσο σημείο της κλίμακας. Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός της έμφυλης διαφοροποίησης στα ενδιαφέροντα επιβάλλει δύο επικαλυπτόμενες κατανομές, με τα περισσότερα κορίτσια στην πλευρά της φροντίδας και τα περισσότερα αγόρια στην αναλυτική / εργαλειακή πλευρά.

Πίνακας 2: Τα χαρακτηριστικά των παιδιών και η εκπαίδευση στις επιστήμες.

Αναλυτική/ εργαλειακή
φροντίδα
Ενδιαφέρον για τους νόμους
Ενδιαφέρον για τις σχέσεις
Ενδιαφέρον για τις μηχανές
Ενδιαφέρον για τους ανθρώπους
Ενδιαφέρον για τη δικαιοσύνη
Πραγματισμός
Ο κόσμος ως ιεραρχία σχέσεων
(ανταγωνιστικός)
Ο κόσμος ως δίκτυο σχέσεων
(συνεργατικός)
Έμφαση στην αναλυτική σκέψη
Έμφαση στην αισθητική αντίληψη
Ενδιαφέρον για τον έλεγχο άψυχων
πραγμάτων
Ενδιαφέρον για την φροντίδα ζωντανών πλασμάτων





Η τοποθέτηση των αναλυτικών προγραμμάτων σε παρόμοιες κλίμακες θα διαφέρει από σχολείο σε σχολείο, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα, τις προσωπικότητες και την προηγούμενη εμπειρία του εκπαιδευτικού προσωπικού του σχολείου. Στο «Κορίτσια στην Επιστήμη και την Τεχνολογία» προσπαθήσαμε να κάνουμε την επιστήμη πιο εύκολα προσβάσιμη στα κορίτσια μειώνοντας την έμφαση των χαρακτηριστικών της αριστερής πλευράς και τονίζοντας τα χαρακτηριστικά της άλλης.



Κανόνες σε αντιπαράθεση με σχέσεις.

Ένας  στόχος που τέθηκε νωρίς στο πρόγραμμα ήταν η αναδιοργάνωση του Insight to Science Environment Unit ( I.LEA, 1979). Αυτό αποτελούταν από μια σειρά 20 καρτών που περιέγραφαν πειράματα που αφορούσαν κατασκευές υλικών και σπιτιών, ζώων, την μόλυνση του αέρα και του νερού, την αλληλεπίδραση ζωντανών πλασμάτων και τις αποικίες βακτηριδίων. Οι εκπαιδευτικοί που δούλεψαν με αυτό το υλικό σε ένα σχολείο, παραπονέθηκαν ότι αυτό δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σαν μια σειρά από ανεξάρτητες μεταξύ τους κάρτες, από τις οποίες τα παιδιά θα αποκτούσαν κάποιες ιδέες για το περιβάλλον και την διατήρησή του. Οι συνδέσεις ανάμεσα στο ένα πείραμα και στο άλλο χρειαζόντουσαν επεξήγηση και διεύρυνση, προκειμένου τα παιδιά να μπορέσουν να αποκτήσουν μια συγκροτημένη εικόνα από την άσκηση. Οι  20 κάρτες λοιπόν, αναδιοργανώθηκαν γύρω από τα θέματα του Σπιτιού, του Αέρα, του Νερού και του Εδάφους. Πρόσθετο περιγραφικό υλικό ενσωματώθηκε στο αρχικό πείραμά για να τονίσει την σημασία του καθαρού περιβάλλοντος για την ανθρώπινη ζωή και για το ρόλο που έχουν παίξει γυναίκες όπως η Rachel Carson στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης στο πρόβλημα της μόλυνσης. Αυτές οι τροποποιήσεις άλλαξαν ριζικά την έμφαση και το ύφος των μαθημάτων. Η αρχική ενότητα αποτελείτο από μια αλυσίδα πειραμάτων που συνδεόντουσαν μεταξύ τους με αφηρημένες ιδέες και νόμους και τα παιδιά αναμενόταν να κάνουν τα πειράματα ατομικά ή σε μικρές ομάδες να επεξεργασθούν τι συμβαίνει και γιατί. Αυτό παρήγαγε πολύ ανταγωνισμό για το ποιος θα κατάφερνε να δώσει όλες τις σωστές απαντήσεις και να τελειώσει την ενότητα πρώτος. Το καινούργιο υλικό φάνηκε να γεννά ένα πιο γνήσιο ενδιαφέρον και στα αγόρια και στα κορίτσια για το πλαίσιο μέσα στο οποίο μελετούσαν τα θέματά τους, γιατί τα πειράματα ήταν έντονα συνδεδεμένα με το πλαίσιο. Ο δάσκαλος μπορούσε να υιοθετήσει ένα πιο διερευνητικό ύφος, αποφεύγοντας το ύφος του παντογνώστη δασκάλου και σι συζητήσεις στην τάξη  για περιβαλλοντικά ζητήματα προέκυπταν πιο αυθόρμητα.

Αυτό το παράδειγμα δείχνει μια μετατόπιση από μια ‘ανδρική’ προσέγγιση της επιστήμης που επικεντρώνεται στην ανάπτυξη ενός συστήματος κανόνων για την μέτρηση των επιπέδων μόλυνσης του αέρα και του νερού σε μια πιο ‘γυναικεία’ επιστήμη, που τονίζει το ενδιαφέρον για τους ανθρώπους και τα ζώα και βλέπει την φροντίδα για το περιβάλλον ως πιο σημαντική από την ανάλυση του πόση ζημιά έχει γίνει. Πρέπει να τονίσω σε αυτό το σημείο, ότι όλα τα πειράματα της αρχικής ενότητας διατηρήθηκαν και στη ανανεωμένη. Δεν υπερασπίζομαι την πλήρη εγκατάλειψη της ανάλυσης υπέρ της απλής περιγραφής, αλλά μάλλον, ότι ο ‘σκελετός’ της επιστήμης θα ‘πρεπε να έχει περισσότερη σάρκα και οστά! Για τα κορίτσια το πλαίσιο είναι πάρα πολύ σημαντικό και τα πειράματα πρέπει να είναι εμπλουτισμένα με πιο επεξηγηματικές συζητήσεις, αναγνωστική και συγγραφική εργασία, για να πετυχαίνουν μια σύνθεση των ‘ανδρικών’ και ‘γυναικείων’ χαρακτηριστικών.

Ελέγχοντας τά άψυχα και φροντίζοντας τα ζωντανά.

Σε πολλά από τα σχολεία που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, έγινε πρόθυμα αποδεκτή η ιδέα της σύνδεσης της φυσικής με την ανθρώπινη βιολογία, όπου αυτό ήταν δυνατό. Σε ένα σχολείο, αναπτύξαμε ένα εγχειρίδιο για το πρώτο έτος για τους πνεύμονες και την πίεση του αέρα. Ένα αναπνοόμετρο τσέπης (σπειρόμετρο) χρησιμοποιήθηκε για την μέτρηση της πνευμονικής ικανότητας κάθε παιδιού. Επίσης μέτρησαν την πίεση των πνευμόνων χρησιμοποιώντας ένα γιγάντιο μανόμετρο νερού. Αυτό οδήγησε σε μια συζήτηση για τις ασθένειες των πνευμόνων και στην προβολή μιας ταινίας για τον κίνδυνο του καπνίσματος. Αρκετά σχολεία έχουν προσπαθήσει να προσεγγίσουν μια συστηματική μελέτη του φωτός μέσω της επιθυμίας να κατανοήσουν την λειτουργία της όρασης. Μια επισκέπτρια γυναίκα επιστημόνισσα, που ήταν λέκτορας ανατομίας, βοήθησε τα παιδιά να βρουν τους μυς, τα κόκαλα και τα νεύρα στα χέρια τους, όταν μελετούσαν τις δυνάμεις, τους μοχλούς και τους άξονες. Αυτές σι συνδέσεις είχαν σχεδιαστεί από πριν, σε τυπωμένα σχήματα. Η πρωτοτυπία μας ήταν να προχωρήσουμε στην εφαρμογή πριν από την θεωρία, παρά να μελετήσουμε το φως ή τις δυνάμεις με αφηρημένο τρόπο αφήνοντας την πρακτική εφαρμογή για το τέλος του μαθήματος.

Ένα δίκτυο συνδέσεων ανάμεσα στις φυσικές επιστήμες και την ανθρώπινη βιολογία φαίνεται στον σχέδιο 1. Παρόλο που από τα σχολεία του προγράμματός μας δεν εξάντλησε όλο το σχέδιο, θα ήταν εφικτό να φτιάξουμε ένα αναλυτικό πρόγραμμα για τα μικρότερης ηλικίας σχολεία σε αυτή τη βάση. Οποιαδήποτε σχέση με την σπιτική ζωή και αν εμφανιζόταν, το ενδιαφέρον των κοριτσιών αυξανόταν. Μια ενότητα για τον ηλεκτρισμό σε ένα σχολείο, άρχισε από το να φανταστούμε έναν κόσμο χωρίς ηλεκτρισμό. Διερευνήσεις για δίσκους και κασέτες, οδήγησαν σε ιδέες για περιστροφές. Κατασκευάστηκε μια ηλεκτρική κουβέρτα και χρησιμοποιήθηκε για την επίδειξη των αρχών προστασίας από τον ηλεκτρισμό.

Σχεδιάζοντας τις ομιλίες τους, πολλές από τις επισκέπτριες γυναίκες επιστημόνισσες, χρησιμοποίησαν το ενδιαφέρον των κοριτσιών στο να κάνουν τις μηχανές ασφαλείς για τους ανθρώπους. Μία φυσικός που εργαζόταν στο τμήμα ελέγχου της εργοστασιακής παραγωγής, έδειξε πώς τα δείγματα αέρα φιλτράρονται για να ελέγξουν τα επίπεδα ινών ασβεστίου και σκόνης και να εξασφαλίσουν ασφαλείς συνθήκες εργασίας.

Όταν ελέγξαμε ως προς την έμφυλη προκατάληψη τα εγχειρίδια που θα χρησιμοποιούνταν στο πρόγραμμά μας, διαπιστώσαμε μια τάση των δασκάλων να τονίζουν τους κινδύνους από την επιστήμη, ιδιαίτερα από τον ηλεκτρισμό, πολλές φορές με έναν χιουμοριστικό τρόπο. Ένα εξώφυλλο έδειχνε το τέρας του Φραγκενστάϊν  καλωδιωμένο με τεράστιους σωλήνες και περιτριγυρισμένο από σπινθήρες. Κάποιες οδηγίες για την κατασκευή μικρών ηλεκτρονικών κατασκευών άρχιζαν με μια λίστα από έξι προσταγές με κεφαλαία γράμματα του είδους «ΜΗΝ.. .» Μας φάνηκε ότι τέτοιες εντολές μπορεί να είναι πολύ γοητευτικές για τον παλληκαρισμό των αγοριών, αλλά ίσως αποθαρρύνουν τα πιο διστακτικά κορίτσια να πάρουν μέρος.



Υπάρχουν πάρα πολλές περιπτώσεις στα πρώιμα σχολικά χρόνια που σι δάσκαλοι μπορούν να επιλέξουν πού θα δώσουν έμφαση: Όταν τα παιδιά παράγουν υδρογόνο, θα τα επαινέσουν όταν ακούγονται δυνατότερα οι ήχοι  του πειράματος, ή όταν γίνονται όμορφες φυσαλίδες . Αυτές οι φαινομενικά ασήμαντες επιλογές δίνουν τον τόνο των μαθημάτων και επηρεάζουν  την εικόνα της επιστήμης που διαμορφώνεται ως επικίνδυνη ή φιλική προς την ζωή.

Εισάγοντας την αισθητική στην επιστήμη.

Οι περισσότερες από τις γυναίκες  επιστημόνισσες που επισκέφθηκαν τα σχολεία, έφεραν ενδιαφέροντα παραδείγματα για να εμπλουτίσουν τις ομιλίες τους. Παρατηρήσαμε σε πολλές περιπτώσεις πόσο τα κορίτσια απολάμβαναν να χειρίζονται ευχάριστα αισθητικά αντικείμενα. Αυτό συνέβη σε τέτοιο εύρος διαφορετικών παραδειγμάτων όπως το καλούπωμα του ορείχαλκου, τα διατηρημένα έμβρυα φώκιας, τις μπαλαίνες φάλαινας, τα δείγματα μεταλλουργίας, τα χειροποίητα ξύλινα κουτιά με σχέδια ζώων και τα γεωλογικά δείγματα.

Τα κορίτσια επίσης βρήκαν συγκλονιστική την μαγεία της αστρονομίας και την ομορφιά του κόσμου του μικροσκοπίου. Μία αστρονόμος μίλησε για το γαλάζιο χρώμα του ουρανού και το κόκκινο χρώμα του ήλιου όταν δύει. Παρουσίασε  το φαινόμενο με ένα ντεπόζιτο νερού, στο οποίο έριξε απότομα κολλοειδές θειάφι. Μία φυσικός έδειξε πώς το μέγεθος του κρυστάλλου επηρεάζεται από τις συνθήκες διαμόρφωσης. Είναι αξιοσημείωτο ότι σι περισσότερες από τις γυναίκες φυσικούς έχουν εργασθεί σε πεδία της αστρονομίας και της μικροσκοπίας/ κρυσταλλογραφίας, που συνδυάζουν την αισθητική παρατήρηση με την ανάλυση.

Η αίσθηση και εκτίμησης για τα φυσικά φαινόμενα μπορεί να ενθαρρυνθεί με την ενσωμάτωση γραπτών εξετάσεων με περισσότερη  φαντασία στα επιστημονικά μαθήματα. Τον πρώτο χρόνο σι μαθητές που έκαναν την ενότητα για τους πνεύμονες και την ατμοσφαιρική πίεση, απόλαυσαν ιδιαίτερα να γράφουν γράμματα «από τον Πασκάλ», που περιέγραφε τα πειράματά του με βαρόμετρα στο επίπεδο της θάλασσας και στην κορυφή του βουνού.

Η Harding έχει ισχυριστεί ότι τα κορίτσια τα καταφέρνουν καλύτερα σε απλές ερωτήσεις, ενώ τα αγόρια σε ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών. Συχνά το σύστημα πολλαπλών επιλογών ελέγχει την ανάκληση μάλλον, παρά την κατανόηση και τις ανώτερες διαδικασίες σκέψης. Θα μπορούσε να υποστηριχτεί ότι ενισχύει την εικόνα της επιστήμης ως ενός αντικειμένoυ  που ενδιαφέρεται μόνο για την εκμάθηση και την αναγωγή γεγονότων. Η απομάκρυνση από  τις ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών προς εργασίες δομημένες με κειμενικό περιεχόμενο, θα ανέπτυσσε την κατανόηση αυτών που γίνονται στα μαθήματα; τόσο για τα αγόρια όσο και για τα κορίτσια, ζητώντας τους να οργανώσουν τις ιδέες τους  μόνοι τους, αντί να αποδέχονται συμβατικές γνώσεις. Αφού τα κορίτσια ευνοούνται ελαφρά από αυτή τη μορφή αξιολόγησης, τα αποτελέσματα μπορεί να ενισχύσουν  την  αυτοπεποίθησή τους για την ικανότητά τους να επιτύχουν στην επιστήμη. Βάσει αυτής της λογικής, ένα σχολείο GIST χρησιμοποίησε τις παρακάτω ιδέες για να φτιάχνει κειμενικές εργασίες για το σπίτι και για τις εξετάσεις:

- Οδηγίες (π.χ. σε ένα μικρότερο παιδί) για το πώς να φτιάξει κάτι.

- Περιγραφές ή λύσεις σε προβλήματα σε ασυνήθιστες καταστάσεις (π.χ. να φτιάξεις ένα αποστακτήριο από ετερογενή υλικά που μπορεί να είναι διαθέσιμα σε ένα έρημο νησί.)

- Γράμματα σε φίλους που να περιγράφουν πειράματα ή θεωρήματα.

- Γράμματα σε εφημερίδες που να εκφράζουν ιδέες για τις κοινωνικές επιπτώσεις των επιστημών.

- Ανακοινώσεις εφημερίδων.

- Διαφημίσεις.

- Φανταστικές περιγραφές (π.χ. Να περιγραφεί ο κύκλος του άνθρακα ή του αζώτου, από την οπτική ενός ατόμου ύλης που συμμετέχει σ’ αυτήν).

-Ημερολόγια.

- Σημειώσεις για τηλεοπτική συνέντευξη  με κάποιον εφευρέτη (π.χ. .0 «Κόσμος του αύριο» περιγράφει μια νέα ανακάλυψη για τα ιατρικά θερμόμετρα. Κάποιες απ’ αυτές μπορούν να δραματοποιηθούν στην τάξη).

- Ποιήματα για φυσικά φαινόμενα.

Οι εκτεταμένες απαντήσεις επίσης επιτρέπουν στους μαθητές να αναπτύξουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο μια επιστημονική ιδέα είναι χρήσιμη, παρά να την θυμούνται ανεξάρτητα. Τα σχήματα Nuffield από τα οποία προέρχονται τα περισσότερα από τα θέματα που διδάσκονται σήμερα στη Βρετανία, σκόπευαν να οικοδομήσουν ένα συστηματοποιημένο σώμα γνώσης για τους μελλοντικούς φυσικούς επιστήμονες. Τα περισσότερα παιδιά στα Βρετανικά σχολεία δεν ενδιαφέρονται να γίνουν φυσικοί επιστήμονες, αλλά χρειάζεται να ξέρουν πώς η επιστήμη επηρεάζει τη ζωή τους. Τα μαθήματα φυσικών επιστημών όπου δεν θα χρειαζόταν να αποκτήσουν τεκμηριωμένη γνώση και δεξιότητες, και στα οποία θα αφιερωνόταν κάποιος χρόνος στο να συζητιούνται επιστημονικά θέματα και αξίες, θα ωφελούσαν τόσο τους μαθητές που ενδιαφέρονται τελικά να εξειδικευθούν, όσο και αυτούς που δεν ενδιαφέρονται.

Οδηγίες για την ανάπτυξη αναλυτικών προγραμμάτων φυσικών επιστημών φιλικών προς τα κορίτσια.



Α. Τοποθετήστε τα πειράματα σε πλαίσιο, δίνοντας πληροφορίες για τις πιθανές χρήσεις και εφαρμογές των αρχών των φυσικών επιστημών. Κάντε το αν είνιαδυνατόν, πριν να αναπτυχθούν οι ιδέες περί πειράματος –πές τε στους μαθητές που κατευθύνονται και γιατί.

Β. Συνδέστε τις αρχές των φυσικών επιστημών με το ανθρώπινο σώμα.

Γ. Τονίστε τις προφυλάξεις ασφαλείας περισσότερο, παρά τους κινδύνους.

Δ. Συζητήστε επιστημονικά θέματα όπως την ενέργεια και την βόμβα, στοχεύοντας σε μια ισορροπημένη άποψη για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της ανάπτυξης της επιστήμης.

Ε. Κάντε αισθητικά γοητευτικές επιδείξεις.

Στ. Χρησιμοποιήστε φανταστικά θέματα σαν ένα μέσο για να αφομοιωθούν αρχές και ιδέες των φυσικών επιστημών.





References 


Bottomley, J.M. Ormerod, M.B.(1977).   ’ Middle school science activities and their association with liking for science ’, Education in Science, No. 74, p. 23.
Chodorow, N.(1974).   ’ Family structures and feminine personality ’. In Rosaldo, M.Z. and Lamphere, L.(eds)
Women, Culture and Society. Stanford University Press.
 Darall, F.L. et al (1980). Open Science. Hart-Davis Educational and Hutchinson  Educational
Ebbutt, D.(1981). ’ Girls’ science. Boys science revisited’. In Kelly, A. (ed.), The Missing  Half : Girls and Science Education. Manchester. University Press
Erickson, E.H. (1963). Childhood and Society. W.W. Norton.
Gilligan, C. (1982). In a Different Voice. Harvard University Press.
Harding, J. (1979). ’ Sex differences in examination performance at 16+, Physics Education, Vol. 14, pp. 280-4.
ILEA (1979). Insight to Science. Addison – Wesley.
Kohlberg, L. (1981). The Philosophy of Moral Development, Moral Stages and the Idea of Justice. Harper & Row.
Lever, J. (1976). ’ Sex differences in the Games Children Play ’, Social  Problems, Vol. 23, pp. 478-487.
Ormerod, M. B. (1981). ’ Factors differentially affecting the science subject preferences, choices and attitudes of girls and boys ’ In Kelly, A. (ed.), The Missing Half: Girls and Science Education. Manchester University Press.
Piaget, J. (1968). The Moral Judgement of the Child. Routledge & Kegan Paul.
SSCR (1983). Science Education 11-16 : proposals for action and consultation. Secondary Science Curriculum Review.       


  
Άρθρο της Barbara Smail στο «Science for girls», επιμέλεια Alison Kelly, 1987.
Μετάφραση: Τόνια Παντελαίου.
                 
     
Διαβάστε περισσότερα