Κυριακή 5 Ιανουαρίου 2020

Πόσο μακριά είναι η Αυστραλία;



Στην μακρινή Αυστραλία, οι πυρκαγιές μαίνονται ανεξέλεγκτες. Μερικά εκατομμύρια ζώα έχουν καεί, χιλιάδες άνθρωποι υποφέρουν από τους τοξικούς καπνούς, 27 έχουν ήδη πεθάνει, ολόκληρες πόλεις εκκενώνονται, χιλιάδες στρέμματα γης έχουν γίνει στάχτη, οι εκπομπές των τοξικών αερίων αυξάνονται εφιαλτικά. Οι αριθμοί είναι τρομακτικοί, αλλά υπάρχει κάτι τρομακτικότερο που δεν μπορεί να μετρηθεί ακόμα. Και δεν αφορά την Αυστραλία, αλλά εμάς. Άμεσα και καθοριστικά.

Πριν λίγους μήνες καιγόταν σχεδόν ολόκληρη η Λατινική Αμερική. Η ζούγκλα του Αμαζονίου, ο πνεύμονας της Γης και όχι μόνο. Μετά, παρόμοιες πυρκαγιές ξέσπασαν στη Σιβηρία. Απανθρακώθηκαν τεράστιες εκτάσεις δασών. Τρείς λοιπόν συνολικά ανήκεστες βλάβες στο φλοιό του ενός και μοναδικού μας πλανήτη σε έναν μόνο χρόνο, χωρίς βέβαια να συνυπολογίσουμε τις πάμπολες μικρότερες πυρκαγιές που έτσι κι αλλιώς προκύπτουν τοπικά σε όλα τα μέρη της Γης και δεν γίνονται παγκόσμια γνωστές, ειδικά αν δεν έχουν ανθρώπινα θύματα, όπως στο Μάτι.

Τι είναι λοιπόν όλο αυτό;

Είναι μόνο μια περίεργη σύμπτωση, που αφορά τρεις διαφορετικές άκρες του πλανήτη, που παρά την απολύτως διαφορετική μορφολογία τους, τις εντελώς διαφορετικές κλιματολογικές συνθήκες και τις διαφορετικές ιστορικό-πολιτικές συνθήκες που καθορίζουν την καθεμιά από αυτές, έτυχε να πέσουν θύματα του ίδιου φλογερού φαινομένου;

Είναι μόνο μια ατυχής στιγμή για μερικά εκατομμύρια ζωάκια - ήμερα και άγρια- που κάηκαν με αποτέλεσμα να θρηνούν οι ευαίσθητοι ζωόφιλοι και κάμποσα εκατομμύρια δέντρα και φυτά που ''έτσι κι αλλιώς θα ξαναγίνουν'' και που εμείς οι ασφαλείς και πολιτισμένοι ούτε τα είδαμε ούτε τα μυρίσαμε ποτέ και το ίδιο μας κάνει αν υπάρχουν ή όχι, εφόσον το γατάκι μας, το σκυλάκι μας και η γαρδένια της βεράντας μας παραμένουν υγιή, ασφαλή και ανθοφορούντα;

Η μήπως είναι, όπως κάποιοι ισχυρίζονται, ένα αποτέλεσμα της κλίσης στην κίνηση του πλανήτη και συνεπώς μια κατάσταση για την οποία οι άνθρωποι ούτε έχουμε ευθύνη, ούτε μπορούμε με κάποιο τρόπο να αντιδράσουμε;

Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή έγινε γνωστή ως παγκόσμια απειλή από τα τέλη της δεκαετίας του 80, που πάει να πει, εδώ και 30 χρόνια. Ο όρος κλιματική αλλαγή χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει αυτό ακριβώς το κομμάτι των αλλαγών του κλίματος που προκαλείται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και τα αέρια του θερμοκηπίου και να διαχωρίσει το φαινόμενο αυτό από την κλιματική μεταβλητότητα που πράγματι οφείλεται σε φυσικά αίτια για τα οποία η ανθρωπότητα δεν μπορεί να κάνει και πολλά πράγματα πέραν του να προετοιμαστεί για να τα υπομείνει.

Τη δεκαετία του ‘90 όταν ακόμα το φαινόμενο είχε μόλις εντοπιστεί, η άγνοια ή η αδιαφορία θα μπορούσαν να θεωρηθούν εν μέρει αναμενόμενες. Μαζί μ΄αυτές και η σχετική υποτίμηση των ανθρώπων ή των κινημάτων που προσπαθούσαν να προειδοποιήσουν όσο ήταν καιρός. ‘Έτσι κι αλλιώς τα μεγάλα διεθνή και τα μικρότερα εθνικά ή τοπικά συμφέροντα που θα θιγόντουσαν από πιθανές πολιτικές αποτροπής της κλιματικής αλλαγής είχαν κάθε λόγο να αποκρύπτουν, να υποβιβάζουν και να παραβλέπουν. Τα τεράστια κέρδη και τα γεωπολιτικά συμφέροντα που είναι οργανωμένα γύρω από τις εξορύξεις και τη βιομηχανία και οι πολιτικές δυνάμεις που τα υποστηρίζουν, δεν θα αποδεχόντουσαν βέβαια εύκολα ένα αφήγημα που θα έθετε σε κίνδυνο τη βασική πηγή της δύναμης τους. Αλλά και τα μικρότερα, καθημερινά ‘βολέματα’, όλων ημών των καταναλωτών της αφθονίας, δεν ήταν -ούτε είναι- εύκολο να παρακαμφθούν για χάρη της εξοικονόμησης ενέργειας που αποτελεί έναν κεντρικό στόχο για την άμυνα έναντι της κλιματικής αλλαγής.

Με τα χρόνια και με τους καιρούς, ήρθε η στιγμή που η κλιματική αλλαγή πέρασε στο λεξιλόγιο σχεδόν όλων, αναγνωρίστηκε ως πρόβλημα ακόμα και από τον ΟΗΕ και πλείστους άλλους διεθνείς οργανισμούς, και η λύση της ‘πράσινης πολιτικής’ έφτασε στο σημείο να ενσωματωθεί στα προγράμματα ακόμα και των πιο συντηρητικών κομμάτων, ως ένα ανώδυνο κερασάκι που κάνει δελεαστική κάθε είδους τούρτα. Και στο τέλος ήρθε η Γκρέτα.

Όμως: Μετά απ΄ όλα αυτά, και παρόλα αυτά, η Αυστραλία καίγεται, ο Αμαζόνιος κάηκε, η Σιβηρία κάηκε, οι εκπομπές των τοξικών αερίων αντί να μειώνονται  (μετά από δεκαετίες υποτιθέμενων πολιτικών μείωσής τους!) αυξάνονται δραματικά, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η σπείρα της κλιματικής επιδείνωσης έχει ήδη φτάσει σε μη αναστρέψιμα επίπεδα, η ερημοποίηση μεγάλων εκτάσεων στον πλανήτη και η κλιματογενής προσφυγιά είναι ήδη υπαρκτά φαινόμενα και η Ευρώπη, παρόλο που προς το παρόν δεν έχει βιώσει φαινόμενα της έντασης και της έκτασης που βιώνει ήδη η Αυστραλία και η Νότια Αμερική, υφίσταται ήδη σε ποικίλα επίπεδα τις επιπτώσεις της καταστροφής σε άλλες περιοχές του πλανήτη.

Η Αυστραλία δεν είναι καθόλου μακριά. Ούτε ο Αμαζόνιος και η Σιβηρία. Η φωτιές είναι στην αυλή μας. Απειλούν την γαρδένια και το γατάκι μας. Και αμέσως μετά, όχι μόνο την καλοπέραση και την ευμάρεια, αλλά και την ίδια την ζωή μας. Οι ισχυροί της Γης δεν νοιάζονται. Σε κάποιο βαθμό με το δίκιο τους. Ακόμα και στις μεγαλύτερες καταστροφές για τους λίγους και ισχυρούς συνήθως βρίσκεται λύση. Ακόμα και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής ξεκινούν από τους φτωχότερους - λαούς και ανθρώπους. Τα γατάκια και τα σκυλάκια καθώς και οι γαρδένιες και οι τριανταφυλλιές του δισεκατομμυριούχου Τραμπ καθώς και του Μπολσονάρο ή του Πούτιν, αλλά και του πρωθυπουργού της Αυστραλίας - που ήταν σε διακοπές ενώ η χώρα καίγεται - πιθανότατα θα βρουν συνθήκη προστασίας μέχρι το τέλος.

 Η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική, οι πλουσιότερες περιοχές του πλανήτη, πυκνοκατοικημένες, αστικοποιημένες και υπερεξοπλισμένες, προς το παρόν φαίνονται σχετικά προστατευμένες· παρόλο που και εδώ οι καύσωνες που γίνονται όλο και συχνότεροι και βαρύτεροι, οι ανεξέλεγκτες βροχοπτώσεις και τοπικές πυρκαγιές και οι άγριοι παγετοί έχουν ήδη κάνει απολύτως αισθητή την παρουσία τους. Όμως ταυτόχρονα, η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική είναι εκείνες οι χώρες που ευθύνονται κατά κύριο λόγο για την κλιματική επιδείνωση και, το κρισιμότερο, είναι εκείνες που κυρίως μπορούν να σπρώξουν τα πράγματα προς μια σωτήρια κατεύθυνση έστω και την τελευταία στιγμή. Σύντομα -και όπως φαίνεται πολύ συντομότερα απ΄ότι υπολογίζαμε - δεν θα μπορούμε να κάνουμε ούτε αυτό.

Κι αυτό είναι το πιο τρομακτικό απ΄ όλα: Εμείς που είμαστε αυτοί που μπορούμε, εμείς που είμαστε αυτοί που οφείλουμε να σπρώξουμε τη σπείρα σε μια δυναμική αντιστροφής, συνεχίζουμε να ζούμε και να πορευόμαστε σαν να πρόκειται για μια υπόθεση που είναι πολύ μακριά μας στον τόπο και στον χρόνο, δεν μας αφορά, δεν υπάρχει στην καθημερινή μας ζωή.

Τα γνωστά ΜΜΕ κάνουν τη δουλειά τους παρουσιάζοντας τα πράγματα όσο πιο επιφανειακά γίνεται, πλείστα κομματικά ή πολιτικά αφηγήματα ενσωματώνουν την ιδέα της πράσινης μετάβασης στη βάση μιας κοπτοραπτικής προσαρμογής που τελικά εκτρέπει την άμεση αναγκαιότητα σε κερδοφορία λίγων ισχυρών, ή υποψιάζονται πίσω από την αγωνία για την κλιματική αλλαγή μια ακόμα απόπειρα του κεφαλαίου να αποπροσανατολίσει τον κόσμο από τις ταξικές διεκδικήσεις (σαν η κλιματική αλλαγή να είναι άσχετη από την τοξική ταξικότητα!,) κάποιοι ασχολούνται με το πόσο συμπαθής και ώριμη ή αντιπαθής και βαλτή είναι η Γκρέτα που θα ‘πρεπε να παρακολουθεί τα μαθήματά της κι όχι να τρέχει στους δρόμους και να αυθαδιάζει προς του ισχυρούς του πλανήτη.

Και κατά τ΄ άλλα, συνεχίζουμε να παράγουμε αδιακρίτως τόνους σκουπιδιών, να καταναλώνουμε ανέμελα ενέργεια, να μπαζώνουμε ρέματα και ποτάμια, να χρίζουμε εκπροσώπους μας ανθρώπους που με τις επιλογές τους όχι μόνο δεν αντιτάσσονται, αλλά, αντίθετα, υποστηρίζουν και επεκτείνουν το καταστροφικό ντόμινο. Γενικά, ο καθένας κάνει αυτό που έχει συνηθίσει να κάνει, οχυρώνοντας την αντίληψη και το ενδιαφέρον του στα όρια της προστασίας του προσωπικού του κόσμου και αγνοώντας για μια ακόμα φορά ότι κανένας προσωπικός κόσμος δεν μπορεί να διασωθεί και να ευημερήσει ερήμην των υπολοίπων.

Τα τρομακτικά νέα δεδομένα που προβάλλει η κλιματική αλλαγή, παρόλο που πράγματι δεν δημιουργούνται εξίσου από όλους, απαιτούν για την αντιμετώπιση τους τη συστράτευση όλων. Απαιτούν ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία με τόσο προφανή και μαζικό τρόπο την αίσθηση του συλλογικού καλού και του συλλογικού κακού, απαιτούν να υπερβούμε κατά πολύ το επίπεδο των προσωπικών, τοπικών, ιδεολογικών, κομματικών, εθνικών οριζόντων μέσα στους οποίους έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε και να λειτουργούμε.

Οι φωτιές της Αυστραλία, του Αμαζονίου και της Σιβηρίας ξεπερνούν κατά πολύ τον προσωπικό κόσμο του καθενός και της καθεμιάς μας και ζωγραφίζουν με μαύρα και γκρίζα και κόκκινα χρώματα ένα τοξικό και πολύ επικίνδυνο κόσμο για όλους μας.

Και ο μόνος τρόπος να κρατήσουμε την Αυστραλία και τις φωτιές της μακριά, είναι το να μπορέσουμε να σκεφτούμε και να δράσουμε τώρα, ακριβώς σαν η φωτιά να ήταν ήδη στην πόρτα μας, σαν οι φλόγες να έχουν ήδη αγγίξει όχι μόνο τις γαρδένιες της αυλής μας, αλλά και τις κουρτίνες του σαλονιού μας.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου